Paragrafen

Deze paragraaf bevat nadere informatie over de gemeentelijke heffingen met betrekking tot het belastingjaar 2023. De gemeente Vlissingen kende in 2023 de volgende heffingen:

1. Onroerende zaakbelastingen (OZB)
2. Woonforensenbelasting
3. Toeristenbelasting
4. Hondenbelasting
5. Precariobelasting
6. Afvalstoffenheffing
7. Rioolheffingen
8. Begraafrechten
9. Marktgelden
10. Leges
11. Parkeerbelasting
12. Bedrijveninvesteringszone (BIZ)
13. Havengelden

De opbrengst van de eerste vijf belastingen vormt een deel van de algemene dekkingsmiddelen. De opbrengst van respectievelijk de afvalstoffenheffing, rioolheffingen, de begraafrechten en parkeerheffingen dient om de kosten te dekken voor:
•    het ophalen en verwerken van huishoudelijk afval;
•    de gemeentelijke riolering;
•    de gemeentelijke begraafplaatsen;
•    de parkeergarage en de maaiveldparkeerplaatsen.

Alle heffingen, met uitzondering van de leges, zijn door middel van verordeningen vastgesteld door de
gemeenteraad. Het college is bevoegd de legesverordening vast te stellen.

Indexering en tariefverhoging
Alle gemeentelijke belastingen zijn in 2023 in beginsel verhoogd met de index te weten 3,9 %, met uitzondering van de Afvalstoffenheffing, de rioolheffingen, de lijkbezorgingsrechten en onroerendezaakbelastingen. Het tarief  voor het eigendom rioolheffingen is verlaagd en de tarieven voor het gebruik zijn gelijk gebleven op basis van de financiële onderbouwing van het verlengde VGRP. De tarieven van de lijkbezorging  zijn in 2023  wederom met 5% extra verhoogd i.v.m. het streven naar het verhogen van de kostendekking. Het tarief van de afvalstoffenheffing is naast de index extra verhoogd met 2,6% om te kunnen komen tot een kostendekkendheid van 100%. De OZB tarieven voor de niet-woningen zijn met 8,5% verhoogd (incl. index) maar het tarief van de woningen is verlaagd met 7,6%.

Kostendekking
Voor alle retributies is het kostendekkingspercentage in deze paragraaf vastgelegd. Hiermee wordt de transparantie m.b.t. verhouding kosten en baten per heffing vergroot.

Kwijtschelding
Kwijtschelding wordt verleend op basis van de Uitvoeringsregeling Invorderingswet 1990. De berekening van de kosten van bestaan is vastgesteld op 100% van de bijstandsnorm. Voor het bepalen van de kwijtschelding zijn de Zeeuwse gemeenten een samenwerkingsverband aangegaan met SABEWA Zeeland. Hierdoor hoeven de burgers maar 1 keer een aanvraagformulier in te dienen om in aanmerking te komen
voor kwijtschelding van zowel de waterschapslasten en de gemeentelijke belastingen die in de regeling zijn betrokken.

Sabewa Zeeland heeft de verzoeken om kwijtschelding 2023 tijdig afgehandeld. Voor het belastingjaar 2023 waren de uitgaven aan kwijtschelding afvalstoffenheffing en rioolheffing geraamd op € 696.780. De werkelijk verleende kwijtschelding over 2023 bedraagt € 653.784. Daarnaast is er een bedrag van € 34.460 aan kwijtschelding over oude jaren. 

In onderstaande tabel wordt een overzicht getoond van de lokale lastendruk 2023 van een meerpersoonshuishouden in de Zeeuwse gemeenten. Het tarief voor OZB is sterk afhankelijk van de gemiddelde WOZ-waarde per gemeente.  Zoals in het overzicht is weergegeven, is de gemeente Vlissingen niet de duurste gemeente van Zeeland. Voor 2023 ligt de gemeente Vlissingen 9% boven het gemiddelde van Zeeland. 

Hierna volgt het overzicht van de opbrengsten van de diverse heffingen:             

Onder de naam “onroerendezaakbelastingen” (OZB) wordt belasting geheven van eigenaren van woningen en van eigenaren voor de heffing gebruikers van bedrijfspanden en overige gebouwen. De grondslag is de WOZ-waarde van de onroerende zaak. De WOZ-waarde voor 2023 is bepaald naar waarde peildatum 1 januari 2022. De OZB wordt berekend naar een percentage van de WOZ-waarde. 

Rioolheffing wordt in rekening gebracht ter dekking van de kosten van de gemeentelijke riolering. Iedere gebruiker van een woning, bedrijfspand of gebouw met een directe of indirecte aansluiting op de gemeentelijke riolering wordt aangeslagen tegen een tarief dat afhankelijk is van het waterverbruik. Alleen bij hemelwater wordt het tarief van de eerste verbruiksklasse (tot 400 m3) in rekening gebracht. De eigenaar van een onroerende zaak betaalt eveneens een rioolheffing. De totale begrote opbrengst mag de totale begrote lasten niet overschrijden. Het tarief voor het eigendom is verlaagd en de tarieven voor het gebruik gelijk gebleven op basis van de financiële onderbouwing van het verlengde bestaande VGRP.

De afvalstoffenheffing is een vergoeding voor de kosten van het ophalen en verwerken van huishoudelijk en tuinafval. Iedere gebruiker van een woning binnen de gemeente wordt aangeslagen met een gelijk tarief. Het wel of niet gebruikmaken van een vuilophaaldienst is voor de belastingheffing niet relevant. De totale begrote opbrengst mag de totale begrote lasten niet overschrijden. 

Elke Vlissingse houder van een of meer honden is hondenbelasting verschuldigd. Op basis van aangifte wordt de houder aangeslagen. Voor de eerste hond wordt een basisbedrag in rekening gebracht. Voor elke tweede en volgende hond geldt het dubbele tarief. De tarieven zijn ten opzichte van 2022 gestegen met de index. 

De forensenbelasting wordt geheven van personen die niet binnen de gemeente Vlissingen wonen maar wel een woning voor zichzelf of hun gezin beschikbaar houden. De heffing betreft een vast bedrag per woning. Onder de woning moet mede worden verstaan een recreatiewoning.

Wanneer een burger, bedrijf of instelling gemeentegrond in gebruik wil nemen voor bijvoorbeeld reclameborden of –uitingen, uitstallingen en containers op de openbare grond van de gemeente, dan moet er bij de gemeente een vergunning worden aangevraagd. Voor het gebruik moet huur of precario worden betaald. De tarieven zijn ten opzichte van 2022 gestegen met de index. 

Onder de naam ‘Parkeerbelastingen’ worden de volgende belastingen geheven:

• een belasting ter zake van het parkeren van een voertuig op een bij de belastingverordening dan wel in de daarin aangewezen gevallen door het college te bepalen plaats, tijdstip en wijze;
• een belasting ter zake van een van gemeentewege verleende vergunning voor het parkeren van een voertuig op de in die vergunning aangegeven plaats en wijze.

De opbrengst van de parkeerbelastingen is een vergoeding voor de exploitatiekosten van de parkeergarages en –voorzieningen. 

Toeristenbelasting wordt geheven voor het houden van nachtverblijf (tegen vergoeding) binnen de gemeente door personen die niet als ingezetene in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens zijn ingeschreven. Met ingang van 2017 wordt het tarief gedifferentieerd naar bestaand of meegebracht verblijfsmiddel. De tarieven zijn ten opzichte van 2022 gestegen met de index. 

In samenwerking met de vertegenwoordigers van de winkeliers en horecaondernemers in de binnenstad, verenigd in de Vlissingse Ondernemers Centrale (VOC) is er voor een deel van de binnenstad opnieuw een Bedrijveninvesteringszone (BIZ) ingesteld. Gedurende de periode 1 januari 2022 tot 1 januari 2027 wordt jaarlijks een belasting geheven. De gerealiseerde opbrengst wordt direct doorgesluisd naar de VOC. Degenen die dit fonds beheren (de vertegenwoordigers van de ondernemers zelf) bepalen hoe en waaraan het geld wordt uitgegeven.  

Voor het innemen van een standplaats op de weekmarkt wordt een vergoeding in de vorm van marktgelden geheven.  Leges brengen wij in rekening bij de aanvrager van de dienst. De grondslag van de heffing is divers en afgestemd op de gevraagde dienstverlening. Uitgangspunt bij de hoogte van de tarieven is een jaarlijkse verhoging met de index, tenzij de tarieven wettelijk aan een maximum waren gebonden.

Voor het verstrekken van een vergunning of document wordt een vergoeding in de vorm van leges gevraagd. 

Voor het begraven en huren van een graf enz. wordt een vergoeding in de vorm van rechten gevraagd. Naast de verhoging met de index zijn de tarieven extra verhoogd met 5% om de kostendekkendheid te verhogen. 

Havengelden worden geheven voor het innemen van openbare gemeente wateren en voor de beschikbaarstelling van gemeentelijke voorzieningen (kade). 

De belastingcapaciteit geeft inzicht hoe de belastingdruk in de gemeente zich verhoudt ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Voor de gemeente Vlissingen is de belastingcapaciteit als volgt: 

Voor het verstrekken van een vergunning of document vragen wij een vergoeding in de vorm van leges. Leges brengen wij in rekening bij de aanvrager van de dienst. De grondslag is divers en afgestemd op de gevraagde dienstverlening. De hoogte van de tarieven is divers en afhankelijk van de dienst die wordt aangevraagd. Uitgangspunt is een jaarlijkse verhoging met indexatie. Voor 2023 was het indexatiepercentage 3,9 % tenzij de tarieven wettelijk aan een maximum waren gebonden.

Ten opzichte van de begroting 2023 is in de jaarrekening het totale percentage kostendekkendheid 2023 gestegen van 93,4% naar 102% met name door hogere inkomsten Omgevingsvergunning (titel II). Verdere toelichting hiervoor is te lezen bij hoofdstuk 5.7 programma aantrekkelijke stad, taakveld 8.3. 

Risicomanagement
Het beleid dat de gemeente Vlissingen voert ten aanzien van risicomanagement is vastgelegd in de nota weerstandsvermogen en risicomanagement. In deze nota is de werkwijze vastgelegd en zijn de uitgangspunten bepaald ten aanzien van risicomanagement. De gemeente is verplicht zowel in de begroting als in de jaarrekening de risico’s te vermelden die de financiële positie van de gemeente kunnen beïnvloeden. Bij het opstellen van de begroting en jaarrekening dient een zo goed mogelijk beeld van kwantificeerbare risico’s aanwezig te zijn.

Werkwijze
Risicomanagement is een continu proces. Bij ieder besluit worden risico's afgewogen. Bij grote projecten worden mogelijke risico's afgewogen in relatie tot het risicoprofiel van de gemeente en expliciet vastgelegd. Twee keer per jaar worden alle risico's binnen de gemeente geactualiseerd. Op basis van deze actualisatie worden per team de huidige en mogelijk nieuwe risico's in beeld gebracht. Op basis hiervan ontstaat er een risico top 10 voor de gemeente. De risico's van de teams worden periodiek binnen het team besproken en waar nodig worden verdere beheersmaatregelen getroffen om de risico's zoveel mogelijke te beperken. De raad, het college en het management team worden geïnformeerd over de top 10 risico's van de gemeente.
Gedachte hierachter is dat de risico top 10 van de gemeente goed is voor ongeveer 90% van risicobedrag.

Voorwaarden in een continu proces
Risicomanagement heeft op het niveau van de raad, het college en het management team een structurele plek binnen de planning- en controlcyclus. Voor de raad betekent dit dat bij zowel de begroting als bij de jaarrekening gerapporteerd wordt hoe de risico’s zich ontwikkelen en hoe deze zich verhouden tot de ontwikkeling van de weerstandscapaciteit. Één van de voorwaarden voor een adequaat risicomanagement is dat bestuurlijke doelstellingen voor programma’s, strategische projecten en grondexploitaties helder zijn. Verder is het noodzakelijk dat zowel bestuur als management zich bewust zijn dat risicomanagement onderdeel is van het normaal besturen en managen van de gemeente. Dit betekent dat het inventariseren van risico’s, het inschatten ervan en het treffen van maatregelen voortdurend in de praktijk wordt uitgevoerd.

Risicokaart
Risico’s waarvan de oorzaken en gevolgen in klassen ingedeeld zijn kunnen geplaatst worden in een risicokaart (zie afbeelding). De risicokaart geeft inzicht in de spreiding van de risico’s naar kans en gevolg. De nummers in de risicokaart corresponderen met de aantallen risico’s die zich in het desbetreffende vak van de risicokaart bevinden. Daarmee wordt direct inzichtelijk hoe de risico’s zijn verdeeld over het groene, oranje en rode gebied. Netto betekent de situatie van de risico's inclusief de genomen beheersmaatregelen om de risico's te beperken. Per risico is bepaald welke beheersmaatregelen er kunnen worden genomen om een risico te beperken. Voorbeelden hiervan zijn het opnemen van een reserve, verbeterde proces/ werkafspraken, interne controles of aanpassingen beleid.

Een risicoscore in het groene gebied, vormt geen direct gevaar voor de continuïteit van de bedrijfsvoering. Risico’s die in het oranje gebied zitten vragen om aandacht. Ze vormen individueel nog geen reëel gevaar voor de continuïteit van de bedrijfsvoering, maar naarmate de tijd vordert, kan het risico wel een bedreiging gaan vormen. Voor deze risico’s wordt het dan ook aangeraden niet lang te wachten met het nemen van verdere beheersmaatregelen. In de risicokaart wordt duidelijk dat er zich relatief veel risico’s in de groene en oranje zone bevinden, onder/midden in de risicokaart. Bij beheersing van deze risico’s die veel voorkomen kan op de langere termijn serieuze bedreigingen ten aanzien van de continuïteit van de bedrijfsvoering worden voorkomen. Een risico dat een risicoscore heeft die in het rode gebied zit, vereist directe aandacht om te voorkomen dat de continuïteit van de bedrijfsvoering wordt bedreigd.

Risico's
Op basis van het risicoprofiel van de gemeente Vlissingen kan worden bepaald hoeveel geld benodigd is om alle risico’s te kunnen financieren. Dit wordt de benodigde weerstandscapaciteit genoemd. De financiële omvang van de risico's wordt berekend op basis van een risicosimulatie (Monte Carlo methode). Uitgangspunt hierbij is een statistische benadering die er van uit gaat dat nooit alle risico’s zich én tegelijk, én in hun maximale omvang voordoen. In totaal zijn er 88 risico’s geïdentificeerd en gekwantificeerd. Op basis van de risicosimulatie is het financieel risico € 18,9 miljoen.

Bovenstaande berekening is gebaseerd op de doorontwikkeling van risicomanagement waar wij mee zijn gestart. Een voorbeeld van deze doorontwikkeling is dat de huidige nota weerstandsvermogen en risicomanagement zal worden geactualiseerd. De bepaling van de benodigde weerstandscapaciteit is hiervan een onderdeel en voor ons als Vlissingen belangrijk voor de eventuele exit artikel 12. We zijn van mening dat we hierin verbeteringen kunnen doorvoeren. Deze verbeteringen hebben betrekking op:

1. De aanpassing van het zekerheidspercentage van gemiddeld naar 95%. De keuze voor de zekerheidspercentage maakt duidelijk welk bedrag wij dienen te reserveren om de risico’s met een bepaalde zekerheid (in dit geval 95%) te kunnen opvangen.
2. Het benoemen van risico’s waarbij er sprake is van een structureel effect voor de begroting. Dit zijn risico’s waarbij de inschatting is dat het langer dan 1 jaar duurt voordat het risico dat zich manifesteert kan worden opgevangen in de begroting. Deze risico’s zullen een opslag krijgen van een factor 2 wat voor een gemiddelde tijd van 2 tot 3 jaar staat om de zich manifesterende risico’s met een structureel effect op te vangen/bij te sturen. Deze verbetering hebben we voor het eerst toegepast bij de begroting 2024. 

Top 10 risico's 

In de hiernavolgende tabel wordt de top 10 risico’s van de gemeente Vlissingen gerangschikt naar financiële impact weergegeven. Het percentage geeft de weging van het betreffende risico aan t.o.v. het totaal aan risico’s. Hieruit is af te leiden dat de top 10 risico’s een weging heeft van ongeveer 90% in het totaal van de gedefinieerde risico’s.

Toelichting top 10 risico's 

1. Algemene Uitkering Gemeentefonds valt lager uit na 2025 (herziening financieringssysteem)
De algemene uitkering laat in 2026 een afname zien van landelijke ruim € 4,0 miljard ofwel circa € 7,0 miljoen voor ons. Deze afname wordt grotendeels veroorzaakt door de terugkeer van de opschalingskorting en het los laten van het systeem “trap op trap af”. De verwachting was dat een dergelijk hoge afname niet reëel is en dat dit gecompenseerd zou worden door het rijk. Dit is ook gebeurd zij het gedeeltelijk en in eerste instantie alleen voor 2026 en tot een bedrag van landelijk € 1,0 miljard. In de meicirculaire 2023 is dit structureel gemaakt. Ondanks de compensatie is er nog steeds sprake van een afname van landelijk circa € 3,0 miljard en voor ons circa € 5,0 miljoen. De VNG heeft een resolutie opgesteld waar het rijk wordt gevraagd onder andere de structurele korting van € 3,0 miljard te compenseren. De leden hebben tijdens het VNG congres 2023 ingestemd met de resolutie waarbij de VNG in gesprek gaat met het rijk over het feit dat de structurele korting van € 3,0 miljard wordt gecompenseerd. Het is nu afwachten hoe dit zich verder gaat ontwikkelen. De financiële impact is bepaald op de € 5,0 miljoen. Dit risico is beoordeeld als een risico met een structureel effect.

2. Stijging verliesvoorziening grondexploitaties door stijging rente
Voor grondexploitaties met een nadelig eindresultaat wordt er een verliesvoorziening getroffen op basis van de geprognosticeerde eindwaarden. Bij elke herziening worden eventuele aanpassingen in de eindwaarden ook in de verliesvoorziening verwerkt. Aanpassingen zijn afhankelijk van een aantal parameters waaronder de rente. Omdat voor het financieren van de boekwaarde in de grondexploitaties geld geleend moet worden, wordt de rente over deze leningen doorberekend op de grondexploitaties. Met een totale boekwaarde van circa € 145 miljoen heeft een rentestijging een forse negatieve impact op de verliesvoorziening grondexploitaties. Hierbij leidt vooral de hoge boekwaarde van het Scheldekwartier in combinatie met de relatief nog lange looptijd tot een hoge gevoeligheid voor mutaties in de langlopende rente. De financiële impact als de rente voor nieuw af te sluiten geldleningen met 1% stijgt is € 3,0 miljoen.

3. Stijging verliesvoorziening grondexploitaties door stijging inflatie
Voor grondexploitaties met een nadelig eindresultaat wordt er een verliesvoorziening getroffen op basis van de geprognosticeerde eindwaarden. Bij elke herziening worden eventuele aanpassingen in de eindwaarden ook in de verliesvoorziening verwerkt. Aanpassingen zijn afhankelijk van een aantal parameters waaronder de inflatie. Een hogere inflatie dan eerder geprognosticeerd leidt tot hogere kostenramingen en daarmee tot een hogere verliesvoorziening. De financiële impact, met een uitgangspunt van 2% stijging van de kosten en -2% opbrengsten, betreft € 2,7 miljoen.

4. Raming uitkeringen is ontoereikend
De komende jaren dient Orionis wederom toe te werken naar evenwicht in Rijksbudget en bijstandsuitgaven door een relatief grotere afname van het bijstandsvolume (aantal bijstandsuitkeringen) te realiseren dan het landelijk gemiddelde. Dit mede met behulp van de getroffen maatregelen met extra investeringen in re-integratie van o.a. de gemeente Vlissingen. Als we kijken naar het BUIG-saldo dan is deze voldoende, maar de ramingen zijn nu inclusief de taakstelling van € 920.000 (2024) en € 1,67 miljoen structureel op jaarbasis vanaf 2025. Daarbij hebben we vanaf 2024 de ambitie minimaal € 420.000 uitgaven terug te dringen rond BUIG statushouders en in 2024 € 500.000 en vanaf 2025 € 1,25 miljoen om te buigen door te gaan werken met een inkoopmodel. Het is onzeker of onze inspanningen gaan leiden tot dit gewenste resultaat. Indien dit niet wordt gerealiseerd, betekent dit dat de taakstellingen over 2024 (€ 920.000) en vanaf 2025 (€ 1,67 miljoen jaarlijks structureel) eruit moeten worden gehaald. De financiële impact is bepaald op de inschatting dat de taakstelling over 2024 en vanaf 2025 niet wordt behaald. Dit levert dan een incidenteel nadeel op van € 2,6 miljoen.

5. Jeugd: resultaten uitvoering projecten hervormingsagenda worden niet behaald
Het risico is aanwezig dat de ingeschatte resultaten van de projecten niet worden behaald. De ingeboekte resultaten op de projecten zijn schattingen. Verder zijn de resultaten van de projecten afhankelijk van een interne integrale samenwerking en van de samenwerking die we met onze netwerkpartners moeten bereiken. Dit zal invloed hebben op het tempo wat we zelf kunnen opbrengen en het commitment van anderen. Voor de komende jaren zijn de inschattingen van de projecten berekend. Een vertraging kost ons geld en de besparing schuift op in de tijd. De financiële impact is bepaald op € 1,0 miljoen. Dit risico is beoordeeld als een risico met een structureel effect.

6. Gemeente wordt getroffen door een hack en/of cryptolocker inclusief mogelijke afpersing
Het risico bestaat dat de gemeente wordt getroffen door een hack en/of cryptolocker. Via phishing (mail, bestand, website, etc.) en/of hack wordt data gestolen en/of versleuteld door cryptolocker. Criminelen eisen geld voor teruggave data (ongedaan maken cryptolocker) en/of niet publiceren gestolen data. De kans dat het risico zich voordoet is beoordeeld als midden. Het afgelopen jaar is er sprake van een stijging bij gemeenten, waar het risico zich heeft voorgedaan. Naast gemeenten worden ook de leveranciers van SAAS, welke de gemeente gebruikt, getroffen. Dit heeft impact op de dienstverlening van de gemeente Vlissingen. Herstelkosten (o.a. inhuur bedrijven om het probleem te onderzoeken en op te lossen) zijn bij verlies ICT en data enorm. Er kan daarnaast sprake zijn losgeld en inkomstenderving. De financiële impact voor de gemeente Vlissingen is mede bepaald op ervaringen bij andere gemeenten. Het Hof van Twente heeft in totaal € 4,2 miljoen. aan schade geleden bij een hack. De gemeente Haarlemmermeer daarentegen € 250.000. De financiële impact is bepaald op € 2,0 miljoen. We zijn in 2023 wel gestart met een bewustwordingscampagne op het gebied van informatiebeveiliging. 

7. Jeugd: Volume jeugdhulp en bijbehorende kosten nemen niet af 
Het risico is aanwezig dat er sprake is van prijsstijgingen en volume indexeringen binnen de jeugdhulp. Hierdoor neemt het volume jeugdhulp en de bijbehorende kosten toe. Vanaf 1 januari 2026 wordt er gestart met een nieuwe aanbesteding, waarbij de actuele opdracht is het terugdringen van jeugdhulpproducten, een vermindering van de kosten en het volume. Verder zetten wij in Vlissingen in om de bezuinigingen die de hervormingsagenda jeugd vraagt te implementeren door projecten op te zetten die eveneens het doel hebben om het aantal jeugdigen dat gebruik maakt van jeugdhulp (het volume) terug te dringen. De praktijk heeft aangetoond dat een kleine mutatie in zowel de duur van de jeugdzorg, de aanvragen jeugdzorg en wijzigingen in OVA-indexeringen de kosten laten toenemen. De eindafrekening over 2023 laat een nadeel van € 987.000 zien. We houden rekening met het risico van prijs en volume indexeringen in de begroting, echter is de kans aanwezig dat deze inschatting niet correct is. Dit risico is ingeschat op € 600.000. Dit risico is beoordeeld als een risico met een structureel effect.

 8. Stijgende energiekosten
Eind 2023 is de huidige overeenkomst met Total (gas leverancier) en DVEP (elektriciteit leverancier) beëindigd en is de nieuwe aanbesteding ook afgerond. Voor 2024 en 2025 gaat de PZEM ons gas en elektriciteit leveren. De prijzen zijn voor 1 jaar vastgezet. Een nieuwe begroting van de energielasten is nog niet opgemaakt en zal naar verwachting bij de 1e bestuursrapportage 2024 worden afgerond. Voorzichtigheidshalve is het risico daarom gehandhaafd en zal dit bij de begroting 2025 worden herzien. Dit betekent dat het risico aanwezig is, dat de begrote lasten voor energiekosten, zoals opgenomen in begroting 2024 (rekening houdende met macro economische verkenningen), hoger kunnen uitvallen, een verhoging van de prijs met meer dan 25% is niet uit te sluiten. Financiële impact is bepaald op € 500.000. Dit risico is beoordeeld als een risico met een structureel effect.

9. Aantrekken van leningen tegen een hoger rentepercentage dan geraamd
We maken jaarlijks een inschatting omtrent de verwachte rente. De bijbehorende rentelasten worden opgenomen in de begroting. Het risico is aanwezig dat er nieuwe geldleningen worden aangetrokken, waarbij het rentepercentage hoger is dan geraamd. De financiële impact is bepaald op het scenario dat rente met 1% stijgt voor nieuw af te sluiten geldleningen. Deze impact is € 310.000 per jaar (periode 2024-2028). Dit risico is beoordeeld als een risico met een structureel effect.

10. Risico's Kenniswerf Prins Hendrikweg/Oude Veerhavenweg welke geen onderdeel zijn van de grondexploitatie
Het grootste deel van de risico's zijn opgenomen in de grondexploitaties Kenniswerf fase 1 t/m 4 (scenario laag). Maar er zijn ook onderdelen met risico's die niet in een grondexploitatie zitten, om deze reden zijn deze risico’s apart opgenomen. Risico’s die van toepassing zijn o.a. bodemkwaliteit, aantreffen van belemmeringen in de ondergrond (onbekende) K&L, oude funderingen en kostenstijgingen. Financiële impact is bepaald op € 889.500 (bedragen risico inventarisatie Kenniswerf 1e herziening 2024). 

Wat is weerstandscapaciteit?
Weerstandscapaciteit wordt gedefinieerd in financiële zin. Dat betekent als (weerstands)bedrag. De minimale weerstandscapaciteit is het bedrag dat we eventueel nodig hebben ter afdekking van financiële verliezen die kunnen optreden, als risico´s zich feitelijk gaan manifesteren. Het gaat daarbij om verliezen die niet al op een andere manier (bijv. via verzekering of afzonderlijk getroffen financiële voorziening c.q. reservering) financieel zijn ondervangen.

De weerstandscapaciteit bestaat uit:
•    Vrij besteedbare reserves.
•    Budget onvoorziene uitgaven.
•    Onbenutte belastingcapaciteit.
•    Stille reserves.

Het voorgaande kan als volgt schematisch worden weergegeven:

Vrij besteedbare reserve
Als vrij besteedbare reserve beschouwen wij de algemene reserve en de reserve grondexploitatie. Bestemmingsreserves zien wij niet als vrij besteedbaar. Bestemmingsreserves worden ingezet voor het realiseren van onze doelstellingen. Periodiek wordt onderzocht of de omvang van de bestemmingsreserves nog juist zijn. Eventueel overbodige bestemmingsreserves vallen vrij ten gunste van de algemene reserve en worden op die manier vrij besteedbaar.

Onbenutte belastingcapaciteit
Hieronder wordt verstaan de mogelijkheid die de gemeente heeft om belastingen te verhogen. Bij tarieven waar kostendekking een rol speelt is van onbenutte belastingcapaciteit sprake voor zover nog geen volledige kostendekking is gerealiseerd. Aan de hoogte van de belastingen en de overige tarieven is geen bovengrens gesteld. Aangezien er geen expliciet beleid is en de gemeente Vlissingen in vergelijking met andere Zeeuwse gemeenten gemiddeld hogere belastingen heeft, is in de berekening van de weerstandscapaciteit geen rekening gehouden met de mogelijkheid van onbenutte belastingcapaciteit.

Onvoorziene uitgaven
Voor onvoorziene uitgaven is in de begroting jaarlijks een bedrag opgenomen. Voor het jaar 2023 gaat het om € 250.000. 

Stille reserves
Van stille reserves is sprake wanneer de marktwaarde van bepaalde bezittingen van de gemeente hoger is dan op de balans opgenomen boekwaarde. De aanwezigheid van dergelijke stille reserves is het gevolg van het voorschrift dat de boekwaarde van de activa gebaseerd moet zijn op historische kostprijs. Een stille reserve kan tot de weerstandscapaciteit worden gerekend indien: de bezitting die vrij verhandelbaar zijn en de opbrengst bij verkoop uitgaat boven het bedrag dat nodig is om wegvallende inkomsten op te vangen. Voor de bezittingen die vrij verhandelbaar gaan we uit van een PM bedrag omdat hierover geen inschattingen zijn te maken. De werkelijke waarde van de gemeentelijke aandelen in de Bank Nederlandse Gemeenten en de Zeeuwse Energie Houdstermaatschappij is wellicht hoger dan de nominale waarde (verkrijgingsprijs). Aangezien de aandelen niet vrij verhandelbaar zijn kan deze meerwaarde (stille reserve) niet worden opgenomen in de berekening van de weerstandscapaciteit.

Omvang weerstandscapaciteit
De vrij besteedbare reserves zijn gebaseerd op de omvang van de algemene reserve. In principe wordt ook de omvang van de reserve grondexploitatie opgenomen echter ultimo het verslagjaar 2023 is deze reeds nihil.

Weerstandsvermogen: koppeling weerstandscapaciteit en financiële risico's
In het voorgaande is zowel de benodigde als de beschikbare weerstandscapaciteit bepaald. De benodigde weerstandscapaciteit op basis van de bestaande risico's kan worden afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. De uitkomst van die berekening vormt de ratio weerstandsvermogen.

Ratio weerstandsvermogen = Beschikbare weerstandscapaciteit / Benodigde weerstandscapaciteit

Voor de gemeente Vlissingen betekent dit een negatieve ratio van - 1,8 (-/- € 34,3 miljoen/ € 18,9 miljoen).

Beschikbare weerstandscapaciteit
De berekende beschikbare weerstandscapaciteit bij de jaarrekening 2023 bedraagt -€ 34,3 miljoen (- € 48,1 miljoen bij jaarrekening 2022). 

Benodigde weerstandscapaciteit
De inventarisatie van risico’s, welke in deze paragraaf is opgenomen, geeft een indicatie van de financiële omvang van de belangrijkste (specifieke) risico’s, inclusief een schatting van de kans dat het geïdentificeerde risico zich voordoet. We kunnen hiermee vervolgens de benodigde weerstandscapaciteit bepalen. Daarbij geeft het college een doorlopend inzicht in de grootste risico’s (top 10) voor de gemeente Vlissingen. Wij hebben op basis van de risico inventarisatie berekend wat de benodigde weerstandscapaciteit is. Het berekende bedrag voor specifieke risico’s bedraagt € 18,9 miljoen (laatste risico inventarisatie jaarrekening 2022 € 11,5 miljoen). Ten opzichte van de risico inventarisatie bij de jaarrekening 2022 is hiermee sprake van een toename van de gekwantificeerde risico’s met € 7,4 miljoen. Oorzaak van deze toename is de verbetering op de aanpassing van het zekerheidspercentage van gemiddeld naar 95% en het benoemen van risico’s waarbij er sprake is van een structureel effect voor de begroting. Dit zijn risico’s waarbij de inschatting is dat het langer dan 1 jaar duurt voordat het risico dat zich manifesteert kan worden opgevangen in de begroting. Deze risico’s zullen een opslag krijgen van een factor 2 wat voor een gemiddelde tijd van 2 tot 3 jaar staat om de zich manifesterende risico’s met een structureel effect op te vangen/bij te sturen.

Ontwikkeling risicoprofiel
De ontwikkeling van het risicoprofiel toont het volgende beeld:

Beoordeling Weerstandsvermogen
Om de ratio voor het weerstandsvermogen te kunnen beoordelen maken wij gebruik van de onderstaande waarderingstabel die in samenspraak tussen het NAR (Nederlands Adviesbureau Risicomanagement) en de Universiteit Twente is opgesteld.

Gegeven de negatieve ratio betekent dit voor de gemeente Vlissingen dat het weerstandsvermogen volgens de waarderingstabel een waardering F heeft, hetgeen dus zwaar onvoldoende is. Op basis van de gehanteerde methode van kwantificering van de risico's en hetgeen is opgenomen in de nota weerstandsvermogen en risicomanagement zou de ratio moeten liggen tussen de 0,8 en de 1,4. De weerstandscapaciteit van -€ 33,3 miljoen is niet toereikend in relatie tot de berekende risico’s van € 18,9 miljoen. De ontwikkeling van de algemene reserve zal bepalend zijn of wij de gesignaleerde risico’s in de toekomst kunnen opvangen. De ratio weerstandsvermogen is met 0,6 toegenomen.

Onderstaand is de beoordeling van de diverse kengetallen in relatie tot de begrote financiële positie. Deze kengetallen zijn voorgeschreven door de BBV.

1a. Netto schuldquote
De netto schuld weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie.

1b. Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen
Om inzicht te verkrijgen in hoeverre sprake is van doorlenen, wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven. Op deze manier brengen we duidelijk in beeld wat het aandeel is van de verstrekte leningen en wat dat betekent voor de schuldenlast.

2. Solvabiliteitsratio
De solvabiliteitsratio geeft de mate aan, waarin de gemeente in staat is om aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Het eigen vermogen van de gemeente bestaat uit de reserves (zowel de algemene reserve als de bestemmingsreserves) en het resultaat uit het overzicht van baten en lasten.

3. Grondexploitatie
De grondexploitatie geeft weer hoe de waarde van de grond zich verhoudt tot de totale (geraamde) baten. De boekwaarde van de voorraden grond is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij de verkoop. De accountant beoordeelt ieder jaar of de gronden tegen een actuele waarde op de balans zijn opgenomen.

4. Structurele exploitatieruimte
De exploitatieruimte is van belang om te kunnen beoordelen welke structurele ruimte de gemeente heeft om de eigen lasten te dragen, of welke structurele stijging van de baten of structurele daling van de lasten daarvoor nodig is. Voor de beoordeling van het structurele en reële evenwicht van de begroting maken we thans het onderscheid tussen structurele en incidentele lasten. 
De structurele exploitatieruimte wordt bepaald door het saldo van de structurele baten en lasten en het saldo van de structurele onttrekkingen en toevoegingen aan reserves gedeeld door de totale baten en uitgedrukt in een percentage.

5. Belastingcapaciteit
De belastingcapaciteit geeft inzicht hoe de belastingdruk in de gemeente zich verhoudt ten opzichte van het landelijke gemiddelde. De definitie van het kengetal belastingcapaciteit is: 

Woonlasten meerpersoonshuishouden in jaar t (het begrotingsjaar) ten opzichte van het landelijk gemiddelde in jaar t-1 (het jaar voorafgaand aan het begrotingsjaar) uitgedrukt in een percentage. 

De ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen, wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. Het Coelo publiceert ieder jaar deze lasten in de Atlas van de lokale lasten. Onder de woonlasten worden verstaan de OZB, de rioolheffing en reinigingsheffing voor een woning met gemiddelde waarde in die gemeente. Deze cijfers worden voortaan ook in de jaarlijkse meicirculaire bekend gemaakt zodat de gemeenten tijdig op de hoogte zijn van de hoogte van de lasten die voor de berekening moeten worden gebruikt. Voor de berekening wordt verwezen naar de paragraaf Lokale heffingen.

Deze paragraaf gaat over het onderhoud op kapitaalgoederen. Het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV art.12) schrijft voor dat in elk geval de kapitaalgoederen wegen, stedelijk water / riolering, groen en gebouwen aan de orde worden gesteld. Onderhoudskosten op kapitaalgoederen zijn uitgaven om de kwaliteit van gemeentelijk eigendom dat vele jaren meegaat op een tevoren vastgesteld onderhoudsniveau te houden of weer te brengen. Met het onderhoud van kapitaalgoederen is een substantieel deel van de begroting gemoeid. Deze paragraaf geeft daar meer inzicht in.  

Voor de kapitaalgoederen wegen, groen, kades, openbare verlichting, stedelijk water/riool en civiele kunstwerken zijn in het verleden beheerplannen opgesteld. Deze beheerplannen zijn beoordeeld door de artikel 12-inspecteur. Wij hebben een nota Onderhoud Kapitaalgoederen opgesteld en in juni 2019 aan de raad voorgelegd. Deze nota wordt elke 4 jaar geactualiseerd en aan de gemeenteraad voorgelegd ter besluitvorming. In 2023 is het overkoepelend beleidskader Nota Kwaliteit Openbare Ruimte 2.0 verder uitgewerkt. Hierin nemen we ook op wat dit betekent voor de onderhoudsniveau's. We leggen deze nota medio 2024 voor aan de gemeenteraad ter besluitvorming.

Alle relevante ontwikkelingen in het openbaar gebied worden betrokken bij een integrale afweging en planning. Hiervoor hebben we een collegeopdracht vastgesteld voor het project "Kapitaalgoederen up-to-date". De integrale afweging is niet louter intern, maar geschiedt ook met de nutsbedrijven. Op deze wijze hoeft de straat maar één keer open en beperken we de overlast voor de bewoners tot een minimum.
Voor het kapitaalgoed accommodaties loopt het project "Revitalisering gemeentelijk accommodatiebestand".

Meerjaren onderhoudsplannen (MJOP)
Onderhoud kan onderverdeeld worden in klein onderhoud en groot onderhoud. Klein onderhoud kent maatregelen die noodzakelijk zijn om het object blijvend naar behoren te laten functioneren of haar representativiteit te laten behouden. Groot onderhoud kent lasten na een langere periode van gebruik als gevolg van slijtage. Veelal gepland, ingrijpend van aard en betreft een groot of belangrijk deel van het object, zo geven de richtlijnen aan. In 2023 is een start gemaakt met het maken van MJOP's. In deze plannen wordt het geplande groot onderhoud in de tijd weggezet en berekend welk budget er daarvoor per jaar benodigd is. Het groot onderhoud  kent niet ieder jaar hetzelfde uitgavenpatroon. Om die reden is het creëren van een voorziening per kapitaalgoed een uitkomst. Bij een voorziening wordt jaarlijks vanuit de exploitatie een gelijke bijdrage aan de voorziening gedaan, terwijl het uitgavenpatroon ten laste van de voorziening afgestemd is op de geplande groot-onderhoud-taken. Op deze manier zorgen we dat we al het groot onderhoud tijdig uitgevoerd wordt en er ook voldoende budget voor aanwezig is.  Inmiddels is het MJOP van accommodaties in de gemeenteraad besloten en zijn verschillende MJOP's in voorbereiding.

De onderschrijding van het budget heeft als oorzaak dat één project - nieuwe software voor de bediening van de  Dokbrug - niet in 2023 heeft plaatsgevonden. De uitvoering staat voornamelijk in 2024 gepland. 

De overschrijding van de onderhoudsbudgetten is veroorzaakt doordat vooruitlopend op de besluitvorming door de raad over de meerjaren onderhoudsplannen (MJOP) in 2023 aan diverse panden onderhoud is gepleegd. Voor een aantal accommodaties was het onderhoud uit veiligheidsoverwegingen en vanwege de technische stand van zaken zo nijpend dat er niet gewacht kon worden tot de besluitvorming was afgerond. Inmiddels heeft de raad op 8 februari 2024 het raadsvoorstel over de MJOP’s vastgesteld en zullen de klein onderhoud budgetten geclusterd naar de accommodaties worden geboekt en zal het groot onderhoud worden gecompenseerd door middel van de ingestelde Voorziening Groot Onderhoud Accommodaties.

In de gemeente zijn in 2023  vele wijken/buurten/straten projectmatig heringericht. Op die momenten worden deze straten uit het klein onderhoud gehaald. Hierdoor worden er ook minder onderhoudskosten gemaakt. Dit is de hoofdoorzaak van de onderuitputting.

In 2023 is het benodigde klein onderhoud en  ad-hoc reparaties uitgevoerd . De voorbereidingen voor een structureel meerjaren onderhoudsplan kades (MJOP) zijn uitgevoerd. Het daadwerkelijke groot onderhoud  - volgens het MJOP -  staat nu voor 2024 en verder gepland. Om die reden is een groot deel van het achterstallig onderhoudsbudget in 2023 niet uitgegeven.

De overschrijding bij openbare verlichting is veroorzaakt doordat projecten die in 2022 zijn gestart zijn doorgelopen in 2023 en we daarnaast ook de in 2023 geplande projecten hebben uitgevoerd. 

De aannemer heeft een aanzienlijk deel van de werkzaamheden uit 2022 uitgevoerd in begin 2023.

Door aanbestedingsvoordeel op meerdere asfaltaanbestedingen is een onderuitputting ontstaan.

De Wet Financiering Decentrale Overheden (FIDO) heeft als belangrijkste uitgangspunten het bevorderen van een solide financieringswijze met als doel het voorkomen van grote fluctuaties in de rentelasten, het bevorderen van transparantie, het bevorderen van de kredietwaardigheid en het beheersen van renterisico's. Het beheersen van risico's uit zich concreet in de kasgeldlimiet, de renterisiconorm en het met een prudent karakter uitzetten van gelden en afsluiten van leningen. Daarnaast zijn gemeenten verplicht om een treasurystatuut te hebben.

Het treasurystatuut van de gemeente Vlissingen is vastgesteld in 2020.

Het hulpmiddel om renterisico's op korte financiering te beperken is de kasgeldlimiet. Als referentiekader voor de bepaling van de kasgeldlimiet geldt het begrotingstotaal. Voor 2023 is dit percentage bepaald op 8,5%. Voor 2023 betekent dit een kasgeldlimiet van € 22,7 miljoen. De kasgeldlimiet is in 2023 niet overschreden.

Met de renterisiconorm wordt een kader gesteld om de opbouw van de leningportefeuille zodanig te spreiden dat het renterisico uit hoofde van renteaanpassing en herfinanciering van leningen in voldoende mate wordt beperkt. De doelstelling van de renterisiconorm is dat in enig jaar het bedrag voor herfinanciering of renteaanpassing niet hoger mag zijn dan 20% van het primaire begrotingstotaal. Bij de gemeentelijke financieringsplanning wordt aan deze norm voldaan.

Op basis van het renteschema is de doorberekende rente over het verslagjaar als volgt:

Vanaf 17 december 2013 is het schatkistbankieren in werking getreden. Deze wet regelt dat de gemeente uitzettingen per kwartaal van kortgeld boven de 2,0 % van het begrotingstotaal alleen mag uitzetten bij de schatkist. De BNG heeft per 1 juli 2021 besloten rente te gaan rekenen boven de € 500.000 positief op de bankrekening. In de praktijk komt het er op neer dat wij weinig geld op onze bankrekening mogen hebben staan. Positieve saldi op de bankrekening moeten we in principe uitlenen aan het Rijk.

Het bedrag dat wij op onze bankrekening mogen hebben staan, zonder dit verplicht bij het Rijk te moeten stallen, was € 5.335.120. Dit is het zogenaamde drempelbedrag (nr. 1). Per dag moeten we bijhouden of wij een positief saldo op onze bankrekeningen hadden. Alle positieve bedragen moeten wij per kwartaal optellen en delen door het werkelijk aantal dagen van het betreffende kwartaal. Op die manier rekenen we het kwartaalcijfer op dagbasis (nr. 2 in het schema van de berekening) uit. Wij kwamen in 2023 niet boven het drempelbedrag uit. Daarmee hebben we de regels van het schatkistbankieren niet overtreden. Wij hebben in 2023 wel gebruik gemaakt van deze wet en gelden tijdelijk bij het Rijk gestald. Per 31 december 2023 hadden wij € 10,3 miljoen op deze rekening staan.

De berekening van de benutting van het drempelbedrag schatkistbankieren is als volgt (bedragen x€ 1.000):

De opgenomen geldleningen
Het saldo van de opgenomen leningen is in 2023 gedaald van € 145 miljoen naar € 104 miljoen. Er is voor € 0,0 miljoen aan nieuwe leningen afgesloten en voor € 40,3 miljoen afgelost. De gemiddelde rente over de totale opgenomen leningportefeuille was op 1 januari 2023 ca. 2,9%. Eind 2023 was deze licht gedaald naar ca. 2,7%. Dit komt doordat de gemiddelde rente van de afgeloste leningen hoger was dan de gemiddelde rente.

De uitgegeven geldleningen
Het saldo van de uitgegeven geldleningen bedraagt per 31 december 2023 € 3,35 miljoen. De reguliere aflossingen zijn ontvangen. De ontvangen rente op de startersleningen is bijgeboekt. Aan startersleningen is een extra bedrag van € 750.000 verstrekt.

Gegarandeerde geldleningen
In 2020 zijn de beleidsregels gemeentegarantie opnieuw vastgesteld. De risicoprofielen gaan van 1, een heel laag risico, naar 6, een hoog risico. Er zijn geen leningen met profiel 6. In2023 zijn er geen garanties opgevraagd. 

2023 laat een sterke daling van het risico zien. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de garanties aan havenbedrijf North Sea Port. Tussen de garanten (gemeenten Borsele, Vlissingen en Terneuzen, en de provincie Zeeland) en havenbedrijf North Sea Port bestaat echter al jaren een garantieovereenkomst; de laatste is van 2019. In die garantieovereenkomst is een jaarlijks garantieplafond afgesproken. In de garantieovereenkomst is bepaald dat North Sea Port nooit meer dan het jaarlijkse garantieplafond aan leningen mag opnemen. Dat jaarlijkse garantieplafond zal voortaan opgenomen worden in dit overzicht. Het opgenomen bedrag voor zowel North Sea Ports als WarmCO2 is het totaal waarvoor de gemeente Vlissingen samen met de gemeente Borsele, gemeente Terneuzen en de Provincie Zeeland garant staat. 

In het verleden gaf de BNG  elke 2 weken een Economisch Beeld uit. De hierin vermelde rentevisie namen wij altijd over in de jaarrekening. In 2023 is de BNG hiermee gestopt en geeft ook geen rentevisies meer af. In de rentevisie vermelden we altijd de inflatiecijfers en de verwachte rentestijging of daling. Dit keer komen ze uit andere bronnen.

Ontwikkeling inflatie

De inflatie loopt sterk terug. In 2023 was die ongeveer 3,9 procent. In Nederland wordt voor 2024 ongeveer 3,0 procent inflatie verwacht ( Bron www.indeflatie.nl CBS). 

Ontwikkeling rentepercentages

De afgelopen maanden zijn de rentpercentages voor de langlopende leningen gestegen. AFS Group (dit is een geldmakelaar), vermeld in zijn rente snapshot van 9 april 2024 dat de ECB - ondanks dat de FED in de Verenigde Staten de renteverlagingen heeft uitgesteld naar eind 2024 -  nog steeds af koerst op een renteverlaging op korte termijn.  Zij verwachten dat President Lagarde op korte termijn bekend maakt dat in juni de rente verlaagd wordt. De markt verwacht bovendien dat Lagarde suggereert dat meerdere renteverlagingen dit jaar gerechtvaardigd zijn. 

Algemeen
In de behoefte aan geldmiddelen voor de financiering van investeringsuitgaven wordt door de gemeente traditioneel voorzien door het aantrekken van langlopende vaste geldleningen. Hierdoor wordt geheel voldaan aan de kasgeldlimiet en, wanneer door voldoende spreiding in de looptijd wordt gezorgd, ook aan de renterisiconorm. De volgende criteria worden gehanteerd:

• De financiering moet tegen de laagste kosten geschieden.
• Rekening moet worden gehouden met de renterisiconorm.

In 2023 zijn er geen nieuwe leningen aangetrokken .

Rapportages
In de begroting, de tussentijdse bestuursrapportage (indien daar aanleiding voor is) en de jaarrekening wordt gerapporteerd over de financiering.

In de Wet Hof zijn de Europese afspraken inzake het stabiliteits- en groeipact en het al bestaande Nederlandse budgettaire beleid vanaf 1 januari 2014 vastgelegd. De Wet HOF bepaalt onder andere dat het Rijk, de provincies, de gemeenten en de waterschappen een gelijkwaardige inspanning moeten leveren bij het op orde brengen van de overheidsfinanciën. De tekorten van de provincies, gemeenten en de waterschappen worden door de Europese Commissie meegeteld bij de berekening van het begrotingstekort. Dit begrotingstekort mag volgens de Europese regels niet meer dan 3% bedragen. Bij overschrijding van deze 3% norm kan er een sanctie volgen vanuit de Europese Commissie. Deze sanctie kan doorberekend worden aan degenen die een bijdragen aan het tekort hebben geleverd.

Elke gemeente heeft een individuele EMU-referentiewaarde. Dit EMU-saldo is het saldo van lasten en baten onafhankelijk of het exploitatie- of investeringsuitgaven en -inkomsten betreft.

De berekening van het EMU-saldo op basis van de jaarrekening 2023 is als volgt:

In de paragraaf bedrijfsvoering lichten we een aantal onderdelen toe waarmee wij de organisatie verder willen doorontwikkelen. Daarnaast geven wij u hier op een aantal specifieke onderwerpen een goed inzicht.

Personele capaciteit
Ook in 2023 hadden we te maken met een krapte op de arbeidsmarkt. Dit heeft er toe geleid dat we niet alle vacatures hebben kunnen vervullen. Voor zoveel als mogelijk hebben we gaten in de bezetting gevuld met inhuurkrachten, om het werk en de ambities te kunnen waarmaken. We streven blijvend naar invulling van de vacatures met vaste medewerkers. Daar waar het nog lastig is om een vacature in te vullen maken we gebruik van gespecialiseerde bureaus.

Aantrekkelijk werkgeverschap
De gemeente Vlissingen wordt meer en meer een aantrekkelijk werkgever. Ondanks de eerder genoemde krapte op de arbeidsmarkt zijn er in  het afgelopen jaar maar liefst 88 nieuwe medewerkers gestart. Dit komt onder meer door de baanbrekende en uitdagende projecten als bijvoorbeeld Scheldekwartier en Kenniswerf.  Maar ook op het gebied van de interne bedrijfsvoering zijn er ontwikkelingen die hier aan bijdragen.  De onboarding van de nieuwe medewerkers hebben we afgelopen jaar ook verbeterd met behulp van een onboardingsapp. De keerzijde van de vele nieuwe medewerkers is dat dit een beslag heeft gelegd op de zittende medewerkers om hun nieuwe collega's in te werken. 

Naast het aantrekken van medewerkers is er ook aandacht voor het behouden van medewerkers. Dit doen we onder andere op het gebied van vitaliteit en duurzame inzetbaarheid.

Functiegebouw
Om een aantrekkelijke en concurrerende werkgever te zijn, hebben we in 2023 een grote slag gemaakt met de invoering van een nieuw functieboek (HR-21). Voor alle functies zijn de taken beschreven en gewaardeerd in overleg met de medewerkers. In december hebben alle medewerkers van hun leidinggevende de brief met de voorlopige indeling ontvangen.

Vervanging voor ziekteverzuim en zwangerschapsverlof
In 2023 zijn er kosten gemaakt voor de vervanging van 3 zwangere medewerkers en 13 medewerkers die langdurig (>6 weken) verzuimden. 

Het college heeft over het boekjaar 2023 voor het eerst een rechtmatigheidsverantwoording afgeven in de jaarrekening (zie hoofdstuk 5.12). Met een rechtmatigheidsverantwoording geeft het college aan in hoeverre de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties, rechtmatig tot stand zijn gekomen. Dit houdt in dat deze in overeenstemming zijn met door de gemeenteraad vastgestelde kaders zoals de begroting en gemeentelijke verordeningen en met bepalingen in de relevante wet- en regelgeving. Deze kaders zijn opgenomen in het normenkader. Het normenkader is de set aan regelgeving waaraan in het kader van de rechtmatigheid moet worden voldaan. Daarbij gaat het zowel om Europese regelgeving, wettelijke bepalingen als eigen regelgeving, zoals verordeningen vastgesteld door de raad. In dit kader zijn bij de wettelijke bepalingen alleen de financiële beheershandelingen van belang, zoals bijvoorbeeld Europese aanbestedingsrichtlijnen. Het normenkader 2023 is door de raad vastgesteld.  

Aanpassingen controle door accountant
Zoals hierboven aangegeven heeft het college bij de jaarrekening 2023 voor het eerst een rechtmatigheidsverantwoording opgenomen. De basis hiervoor is de (gewijzigde) gemeentewet. Voorheen gaf op basis van de gemeentewet de accountant een oordeel over zowel de getrouwheid als de rechtmatigheid. Door de wetswijziging geeft de accountant nog uitsluitend een oordeel over de getrouwheid van de jaarrekening. De rechtmatigheidsverantwoording valt onder het getrouwheidsoordeel van de accountant. De accountant beoordeeld dus nog wel of de rechtmatigheidsverantwoording die het college verstrekt ‘juist’ is. 

Uitstel publicatie Staatsblad 
Begin 2024 is duidelijk geworden dat de bovenstaande wijzigingen van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) en Besluit accountantscontrole decentrale overheden (BADO) vanwege bezwaren van de Algemene Rekenkamer helaas niet tijdig (ten tijde van het opstellen van de jaarrekening 2023) zijn doorgevoerd, om hier nadere invulling aan te kunnen geven. De verwachting was dat de wijzigingen in het voorjaar 2024 in het Staatsblad zouden worden gepubliceerd, dit is echter niet gelukt. In het wetgevingstraject is overleg tussen de minister van Binnenlandse Zaken en de Algemene Rekenkamer voorgeschreven. Hierbij heeft de Algemene Rekenkamer fundamentele bezwaren geuit tegen de genoemde wijzigingen in het BBV en BADO. Verder overleg tussen het ministerie van Binnenlandse Zaken en de Algemene Rekenkamer is daarom noodzakelijk. Dit zal in 2024 verder worden afgehandeld. 

Advies opstellen rechtmatigheidsverantwoording
Dat laat onverlet dat de uitgangpunten voor de rechtmatigheidsverantwoording en de accountantscontrole al wel besloten liggen in de aanpassingen in de gemeentewet. Op basis hiervan kan, zoals eerder aangegeven, de accountant geen direct oordeel geven over de rechtmatigheid van alle baten, lasten en balansmutaties in de gehele jaarrekening, zoals tot en met controlejaar 2022 het geval was. De wettelijke opdracht aan de accountant voor de controle 2023 is daarom ook anders geformuleerd, met een indirect oordeel aan de hand van de verantwoording van het college over rechtmatigheid in de jaarrekening. Het advies van de BBV en BADO is daarom om een rechtmatigheidsverantwoording op te nemen in de jaarrekening 2023. Dit hebben wij dan ook gedaan. 

Goedkeuringstoleranties accountant
In februari 2022 is het controleprotocol aangepast (door de komst van de rechtmatigheidsverantwoording) en door de raad vastgesteld. Dit controleprotocol is van toepassing gedurende de resterende looptijd van de overeenkomst met de accountant. In het controleprotocol staat welke werkzaamheden de accountant in opdracht van de raad verricht om tot een oordeel te komen over de jaarrekening. Hierin zijn onder andere de goedkeuringstoleranties (grenzen) opgenomen die de accountant dient te hanteren voor de controle. Voor 2023 zijn de volgende toleranties (grenzen) vastgesteld:

Interne controles
De interne controles welke in 2023 zijn uitgevoerd zijn opgenomen in het intern controleplan 2022-2025. De processen inkoop- en aanbesteding, Wmo en jeugd, subsidies, grondexploitaties en personeel zijn onder andere opgenomen in het interne controleplan 2022-2025. Het college heeft het intern controleplan 2022-2025 vastgesteld. De interne controles die betrekking hebben op 2023 zijn tijdig uitgevoerd in de periode april 2023 tot en met maart 2024. De bevindingen, aanbevelingen en bijsturingsmaatregelen uit deze interne controles worden vastgelegd en gemonitord. De inhoud hiervan wordt besproken met de betrokken teams, directie en college.

Inleiding
In hoofdstuk 5.12 hebben wij de rechtmatigheidsverantwoording opgenomen. In de financiële verordening 2022 heeft de gemeenteraad met het college van burgemeester en wethouders afgesproken dat in de paragraaf bedrijfsvoering de geconstateerde afwijkingen (fouten en onduidelijkheden) groter dan € 125.000 (rapporteringsgrens) nader worden toegelicht. Dit heeft betrekking op het begrotingscriterium, voorwaardencriterium en misbruik en oneigenlijk gebruik (M&O) criterium. 

Begrotingscriterium
Het begrotingscriterium is een criterium van rechtmatigheid dat betrekking heeft op de grenzen van de baten en lasten in de door de raad geautoriseerde begroting van exploitatie en investeringskredieten en de hiermee samenhangende programma’s, waarbinnen de financiële beheershandelingen tot stand moeten zijn gekomen. 

Conclusie 
Onderstaand lichten wij de afwijking(en) toe vanaf € 125.000. Wij maken hierbij onderscheid in fouten en onduidelijkheden. Ook geven wij aan wat wij doen om de fouten en onduidelijkheden in de toekomst te voorkomen.

A. Overschrijding lasten programma's

B. Overschrijding investeringsbudgetten

C. Ongeautoriseerde reservemutaties
Geen sprake van ongeautoriseerde reservemutaties. 

D. Overige afwijkingen niet tijdig gewijzigd in de begroting/gemeld aan raad
Overige afwijkingen betreffen met name de uitbreiding van het begrip begrotingsrechtmatigheid vanaf 2023. Onderschrijdingen van lasten of investeringsbudgetten en/of lagere of hogere baten worden als onrechtmatig aangemerkt als deze niet verwerkt zijn in een begrotingswijziging of als deze niet tijdig zijn gemeld aan de gemeenteraad. 

In 2023 hebben we gesignaleerde afwijkingen in de 2 bestuursrapportages aan de gemeenteraad gemeld en verwerkt via begrotingswijzigingen. De resterende afwijkingen worden via de jaarrekening 2023 gemeld aan raad en verwerkt via begrotingswijzigingen. Hiermee hebben wij ons inziens voldaan aan de voorwaarden zodat wij geen afwijkingen hebben op dit onderdeel die onrechtmatig zijn. De afspraken over tijdigheid zullen in de nieuwe financiële verordening 2024 (planning raad 2e halfjaar 2024) concreter worden vastgelegd. 

Voorwaardencriterium 
Het voorwaardencriterium is het criterium van rechtmatigheid, dat betrekking heeft op de eisen die worden gesteld bij de uitvoering van de financiële beheershandelingen. De eisen/voorwaarden zijn afkomstig uit diverse wet- en regelgeving en hebben betrekking op aspecten als doelgroep, termijn, grondslag, administratieve bepalingen, normbedragen, bevoegdheden, bewijsstukken, recht, hoogte en duur.

Conclusie 
Onderstaand lichten wij de afwijking(en) toe vanaf € 125.000. Wij maken hierbij onderscheid in fouten en onduidelijkheden. Ook geven wij aan wat wij doen om de fouten en onduidelijkheden in de toekomst te voorkomen.

Misbruik en oneigenlijk gebruik (M&O) criterium 
Het misbruik en oneigenlijk gebruik-criterium is het criterium van rechtmatigheid, dat betrekking heeft op het voorkomen, detecteren en corrigeren van misbruik en oneigenlijk gebruik van overheidsgelden en gemeentelijke eigendommen bij financiële beheershandelingen. 

Conclusie 
Onderstaand lichten wij de afwijking(en) toe vanaf € 125.000. Wij maken hierbij onderscheid in fouten en onduidelijkheden. Ook geven wij aan wat wij doen om de fouten en onduidelijkheden in de toekomst te voorkomen.

In 2023 hebben we gewerkt aan 3 doelen / thema’s voor de interne communicatie:
-    We komen samen in actie voor werkplezier. 
-    We maken vooruitgang zichtbaar.
-    We organiseren informeel contact en zorgen voor een betere interne verbinding. 
Deze 3 thema’s zijn steeds teruggekomen bij activiteiten uit het door de directie vastgestelde jaarplan interne communicatie 2023.  Zo organiseerden we in 2023 onder andere fysieke en online personeelsbijeenkomsten ('De directie steekt van wal' en 'Vlissingen Live') en de sportdag met BBQ.
Alle interne communicatie activiteiten waren erop gericht om steeds beter en duidelijker met onze medewerkers te communiceren en om te zorgen voor nog betere onderlinge verbinding. Als organisatie streven we naar een open cultuur bij de leiding en de medewerkers. 

De Wij@ambassadeurs waren ook 2023 van groot belang voor de interne communicatie en hebben diverse activiteiten georganiseerd.  O.a. een gezamenlijke zwerfafvalopruimactie, informele borrel, lunchwandelingen en een zomeractie voor alle medewerkers. Deze groep collega’s zet zich in voor verbinding tussen de collega’s en de verschillende teams.

Inleiding
Al vele jaren sinds 2015 hebben we als gemeente Vlissingen vanwege financiële tekorten de artikel 12-status. Aanleiding hiervoor waren grote financiële verliezen rond de grondexploitatie Scheldekwartier welke we niet zelfstandig konden oplossen. Dit betekent vooral dat we conform beschikkingen van het ministerie van BZK en onder de voorwaarden volgens de periodieke inspectierapporten tot en met 2029 aanvullende uitkeringen van de fondsbeheerders (hebben) ontvangen. De voorwaarden zijn gebaseerd op de artikel 12-onderzoeken van de inspecteur van het ministerie van BZK welke ook toeziet op de naleving van de voorwaarden. Het einddoel van de artikel 12-onderzoeken en voorwaarden is dat we als gemeente weer financieel ‘op eigen benen kunnen gaan en blijven staan’ en de artikel 12-status kan worden beëindigd.

Verbreding onderzoek
Vanaf 1 januari 2023 zijn alle clusters uit het gemeentefonds weer onderdeel van het artikel 12-onderzoek en beperkt dit onderzoek zich niet meer tot alleen het sociaal domein. Het per 2023 verbrede artikel 12-onderzoek bestaat uit:

1. Voortzetting van het onderzoek op het vlak van het sociaal domein en werk & inkomen.
2. Onderzoek naar de clusters van het gemeentefonds op het vlak van het klassieke domein.
3. Een actualisatieonderzoek naar de grondexploitaties.

Beëindiging artikel 12-status
Het uiteindelijke doel van de inspecteur is een afronding van het artikel 12-onderzoek uiterlijk in begrotingsjaar 2024. Op basis van de daling van de negatieve algemene reserve en de daling van het tekort sociaal domen en werk & inkomen is de inspecteur van mening dat dit haalbaar is. Kanttekening daarbij is wel dat Vlissingen de resterende taakstelling grotendeels realiseert. Daarnaast is dit vanzelfsprekend ook afhankelijk van een aantal landelijke (exogene) ontwikkelingen, die nu nog moeilijk in te schatten zijn. Exogene ontwikkelingen zijn ontwikkelingen die wel effect hebben op de kosten die gemeenten maken maar waar gemeenten geen invloed op hebben.

De inspecteur onderzoekt de mogelijkheid om niet alleen het artikel 12-onderzoek maar ook de artikel 12-status in begrotingsjaar 2024 te beëindigen. Het college werkt uiteraard mee aan dit onderzoek waarbij wij als uitgangspunt hanteren dat sprake moet zijn van een blijvende gezonde en stabiele financiële situatie voor onze gemeente. Enerzijds moet dit blijken uit een meerjarig sluitend financieel beeld waarbij minimaal in de laatste jaarschijf alle structurele lasten gedekt zijn door structurele baten. Daarnaast moeten we beschikken, of het op basis van prognoses binnen afzienbare tijd gaan beschikken, over voldoende incidentele weerstandscapaciteit met als minimale norm de verhouding beschikbare en benodigde weerstandscapaciteit van 1 of hoger. Zolang we aanvullende uitkeringen van de fondsbeheerders ontvangen, blijft de artikel 12-status van kracht en staan we ook onder preventief toezicht van de toezichthouder provincie Zeeland.

Twee mogelijkheden
De inspecteur schetst in het inspectierapport 2021 – 2022 voor de afronding van het artikel 12 onderzoek uiterlijk in begrotingsjaar 2024 op hoofdlijnen twee mogelijkheden:

1. De tekorten sociaal domein en werk & inkomen en de te saneren negatieve algemene reserve als gevolg van de grondexploitaties zijn naar een dusdanige omvang gedaald dat Vlissingen via een eigen passende bijdrage en via een eenmalige aanvullende uitkering uit het gemeentefonds weer geheel op eigen benen kan staan. Daarbij wordt niet alleen het artikel 12-onderzoek afgerond, maar wordt ook de artikel 12-status opgeheven.
2. De te saneren negatieve algemene reserve als gevolg van de grondexploitaties heeft nog een dusdanige omvang dat besloten moet worden de sanering conform het inspectierapport 2017-2018 uit te smeren over een aantal jaren, uiterlijk tot en met 2029. Hierbij moet Vlissingen over die periode een passende eigen bijdrage leveren aan de sanering en daarnaast ontvangt Vlissingen jaarlijks een aanvullende uitkering uit het gemeentefonds. Het artikel 12-onderzoek wordt dan afgerond, waarbij er eventueel nog een actualisatieonderzoek volgt in 2028. De artikel 12-status blijft echter gehandhaafd zolang Vlissingen een aanvullende uitkering uit het gemeentefonds ontvangt.

Proces besluitvorming
Uiteindelijk geeft de inspecteur zijn advies (inspectierapport 2023-2024) over een afronding van het artikel 12-onderzoek en/of artikel 12-status aan de fondsbeheerders waarop we als gemeente kunnen reageren. Vervolgens nemen de fondsbeheerders op basis van deze informatie een besluit over al dan niet beëindigen van de artikel 12-status.

Aanvullende uitkering en eigen bijdrage
In deze jaarstukken 2023 hebben we een aanvullende uitkering uit het gemeentefonds van € 7,0 miljoen verantwoord welke conform de rijksbeschikking van 19 december 2019 volledig gebruikt moet worden voor de sanering van de algemene reserve. Hiernaast hebben we weer een eigen bijdrage aan de sanering van de algemene reserve van € 1,7 miljoen gedaan zoals opgenomen in de rijksbeschikking naar aanleiding van het artikel 12-rapport 2017/2018. Over een eventuele aanvullende uitkering over boekjaar 2023 zal de inspecteur de fondsbeheerders advies geven in zijn inspectierapport 2023 - 2024 wat we eind 2024 verwachten. Overigens heeft de inspecteur op basis van het artikel 12-rapport 2021 - 2022 de fondsbeheerders voorgesteld aanvullende uitkeringen te verstrekken van € 3.002.000 en € 1.987.000 voor respectievelijk de jaren 2021 en 2022. Vooruitlopend op de definitieve besluitvorming door de fondsbeheerders zijn deze bijdragen conform de verslaggevingseisen reeds verantwoord in de jaarstukken 2022.

Doorontwikkeling I&A samenwerking

In 2023 hebben we de eerder ingeslagen weg vervolgd. De eerste geoptimaliseerde beheersprocessen zijn in gebruik genomen. Het team is verder versterkt en de verkenning voor de gewenst toekomstige dienstverlening vanuit de I&A Samenwerking is gestart.  

We zagen in 2023 een toename van het aantal kwetsbaarheden in software. Het vraagt continue alertheid en resoluut ingrijpen. We hebben dagelijks te maken met kwetsbaarheden waarbij het meestal lukt om deze zonder verstoring van de bedrijfsvoering en dienstverlening te verhelpen. 

Digitale transformatie

Digitale handtekening
Functionaliteit voor het digitaal ondertekenen van stukken wordt steeds meer geïntegreerd in de informatiesystemen die gebruikt worden in de betreffende processen. Waar nodig zal deze functionaliteit geactiveerd en ingezet.

Implementatie WOO
Het WOO project is afgerond en heeft software geïmplementeerd voor het anonimiseren van documenten en bevindt zicht in de testfase voor een platform voor het publiceren van stukken op onze website(s). Verwacht wordt dat we vanaf mei 2024 actief kunnen publiceren.

Implementatie Wembv
Voorbereidingen zijn vanuit DIV getroffen voor het in kaart brengen en opstarten van het project en opstellen van een plan van aanpak.

Implementeren I&A visie en beleid

Het werken onder architectuur wordt steeds breder ingezet. Functioneel beheerders beginnen met het actueel houden van het informatielandschap.
Een nieuwe gegevensbeheerder is gestart. Daarmee is een belangrijke stap gezet naar een hogere kwaliteit van data.
Met de data-analisten is gewerkt aan het opzetten van een centraal data-warehouse inclusief governance. Dit loopt door in 2024.
Voorbereidingen zijn gestart om te werken aan een I-cluster onder de CIO waarin de aansturing van de hele informatievoorzieningsorganisatie beter geborgd is. Een belangrijk onderdeel daarvan is de professionaliseringsstap die met functioneel beheer gemaakt moet worden.

Microsoft 365/nieuw werkplekconcept

De overgang van Skype telefonie naar Teams calling, een van de deelprojecten voor de invoering van  Microsoft 365 , is succesvol verlopen. Het was een intensief project om 4 organisaties te migreren van Skype naar Microsoft Teams. 

De roadmap Microsoft 365, beter bekent als “In 6 stappen naar een andere manier van werken” is een groot project. Het raakt alle bij de I&A Samenwerking aangesloten organisaties en medewerkers. Een project bestaande uit meerdere deelprojecten.

Onder leiding van eigen projectleiding, een externe programmanager, onze vaste IT partner en eigen I&A collega's is voor de organisaties de uitrol gestart. De nieuwe "moderne werkplek" hebben we gerealiseerd en de eerste teams maken hier nu gebruik van. Daarnaast is het adoptieproject voor het samenwerken met MS Teams gestart.  

Datawarehouse/datagestuurd werken

In 2023 is gebouwd aan een centraal data-warehouse. Vanuit verschillende organisatieonderdelen zijn er concrete behoeften: sociaal domein, directie, publiekszaken, financiën, HR. Dit loopt door in 2024.
Gewerkt is ook aan borging in de organisatie door de opzet van een governancestructuur. 

Informatiebeveiliging

In 2023 heeft is het E-learning programma opgezet en standaard onderdeel geworden van het inwerkprogramma. Zowel tijdens de introductiedagen voor nieuwe medewerkers, als wekelijks via awarenessvragen, is er continue aandacht voor bewustwording informatiebeveiliging en privacybescherming. De jaarlijkse Ensia audit over het verantwoordingsjaar 2022 is succesvol afgerond zonder openstaande verbeterpunten.

Privacy/AVG

In 2023 is er verder gewerkt aan het verbeteren van het voldoen aan de normen en kaders vanuit de Algemene Verordenging Gegevensbescherming (AVG) volgens een jaarlijkse cyclus. In deze cyclus zijn aanbevelingen van de informatiebeveiligingsdienst, de vereniging van Nederlandse gemeenten, eventuele verbeterpunten uit audits en zelfevaluaties gebruikt voor het doorvoeren van verbeteringen. Voorbeeld hiervan zijn de verschillende risico analyses welke zijn uitgevoerd op het gebied van privacy daar waar de Zeeuwse gemeenten samenwerken. Binnen de gemeentelijke organisatie wordt nu standaard gewerkt met inventarisatie formulier privacy en informatiebeveiliging wanneer er een aanschaf van software of nieuwe procesinrichting wordt gedaan welke de AVG raakt. 

Het Jaar 2023 stond ook in het teken van het uitvoeren van de verbeteringen welke uit de eerste audit Wet Politie Gegevens (WPG) voor de gemeente Vlissingen zijn gekomen. Deze wet ziet erop toe dat gemeenten correct omgaan met politiegegevens, inmiddels is Vlissingen aan het toewerken naar de eerste interne audit op de WPG. 

Vlissingen heeft vanuit de verplichte datalekken administratie haar datalekkencijfers opgenomen in het jaarlijkse datalekken rapport, onderstaande tabel is een weergave van de jaarlijkse cijfers:

2023

In 2023 heeft de gemeente Vlissingen geen van de datalekken hoeven melden bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP).

Inkoop- en aanbestedingsbeleid
Het Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI) actieplan is opgesteld. Dit als onderdeel van ons voornemen om in 2024 het MVOI manifest te ondertekenen  (ambitieus maatschappelijk verantwoord opdrachtgeven en inkopen).

Inkoopsamenwerking
Er zijn diverse aanbestedingen uitgevoerd in samenwerking met gemeenten in de regio, dit mede geïnitieerd vanuit de inkoopsamenwerking.
Deze inkoopsamenwerking is dit jaar uitgebreid met gemeente Terneuzen en  North Sea Port  (naast Provincie Zeeland en de gemeenten Middelburg, Veere, Schouwen-Duiveland, Goes en Vlissingen).
Vanuit de inkoopsamenwerking is een opleidingsdag georganiseerd over de inzet van Artificial Intelligence in inkoop- en aanbestedingen.

Samenwerking met aannemers en ingenieursbureaus
We hebben bijeenkomsten georganiseerd met onze aannemers en ingenieursbureaus om de samenwerking verder te verbeteren. Aanleiding hiervoor was de nieuwe werkwijze voor het selecteren en beoordelen van deze leveranciers (de zogenaamde groslijsten en Better Performance).

Contractbeheer en contractmanagement
Contractbeheer heeft dit jaar heeft in het teken gestaan van de migratie van contractdossiers van het oude naar het nieuwe registratie- en beheersysteem. In totaal zijn 814 dossiers overgezet. Alle contractdata zijn handmatig nagelopen, aangepast en/of aangevuld t.b.v. de nieuwe inrichting. En ook nieuwe contractdossiers zijn ondertussen toegevoegd. Die forse klus is eind 2023 afgerond, waarna de voorbereiding op de implementatie bij de gebruikers is opgestart.

Vanuit de Visie op Dienstverlening 2022-2025 is er het afgelopen jaar gewerkt met het bijbehorende Agenda 2023. De visie met heldere klantbeloften geeft de komende jaren richting aan de invulling van de dienstverlening door onze gemeente en de doorontwikkeling van de organisatie en medewerkers.

Week van de Dienstverlening
Wij stellen inwoners en ondernemers centraal in de dienstverlening van onze gemeente. Vanuit het Agenda 2023 zijn er verschillende activiteiten opgezet. Zo is er het afgelopen jaar een vervolg gegeven aan de campagne 'Gastvrij Vlissingen', met als hoogtepunt de Week van de Dienstverlening. In deze week namen meer dan 200 medewerkers deel aan workshops en inspiratiesessies. 

Telefoonbeleid
Een nog betere telefonische bereikbaarheid van de gemeente Vlissingen. Dat is het belangrijkste doel van het nieuwe ingevoerde telefoonbeleid in 2023. Onder het nieuwe telefoonbeleid hangen duidelijke werkinstructies, aanscherping van de kwaliteitsnormen en een brede telefoonetiquette voor de gehele organisatie. 

Dienstverlening en Omgevingswet
Op 1 januari 2024 is de nieuwe Omgevingswet van start gegaan. Het afgelopen jaar is volop gewerkt om de dienstverlening rondom de werkprocessen optimaal in te richten. Naast de digitale dienstverlening, de schriftelijke communicatie werden er 6 trainingen op maat ‘De Omgevingswet in 45 minuten’ georganiseerd voor medewerkers van de gemeente Vlissingen.  

Algemeen
Bij de definiëring van het begrip verbonden partijen wordt aangesloten bij het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV):Een verbonden partij is een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de provincie onderscheidenlijk de gemeente een bestuurlijk en een financieel belang heeft.

Financieel belang
Onder een financieel belang wordt verstaan een aan de verbonden partij ter beschikking gesteld bedrag dat niet verhaalbaar is indien de verbonden partij failliet gaat, het bedrag waarvoor aansprakelijkheid bestaat indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt.

Bestuurlijk belang
Onder een bestuurlijk belang wordt verstaan zeggenschap, via vertegenwoordiging in het bestuur of via stemrecht. Dit houdt concreet in dat er sprake is van een bestuurlijk belang als een collegelid, een raadslid of een ambtenaar van de gemeente namens de gemeente in het bestuur van de verbonden partij plaatsneemt of namens de gemeente stemt.

Bovenstaande betekent dat organisaties waar bijvoorbeeld enkel sprake is van een financieel belang niet worden gezien als een verbonden partij. 

Het aangaan van banden met (verbonden) partijen komt altijd voort uit het publieke belang. Verbonden partijen zijn over het algemeen opgericht om op een efficiënte wijze publieke taken uit te voeren. Vaak gaat het om samenwerkingsverbanden met andere gemeenten. 

Ontwikkelingen
Op de volgende pagina geven wij een opsomming van de verbonden partijen die de gemeente Vlissingen per 31 december 2023 kent. We geven dit weer per programma met de bijbehorende financiële bijdrage van de gemeente Vlissingen in 2023. Vervolgens presenteren wij een uitgebreide lijst met gegevens van de diverse verbonden partijen. In de lijst per verbonden partij nemen we de cijfers op die blijken uit hun concept-jaarrekening.

In deze paragraaf grondbeleid is de 1e herziening 2024 van de grondexploitaties opgenomen. Dit is een actualisatie van de 2e herziening 2023 (Programmabegroting 2024) op basis van de gegevens in januari 2024.

De uitvoering van het grondbeleid valt binnen een aantal kaders zoals Organisatie en Financiën.

Herijking grondexploitaties (artikel 12)
In overleg met de toezichthouder en de inspecteur van het ministerie van BZK is eind 2015 een duurzame herziening opgesteld met een meerjarig acceptabel risicoprofiel. Hierbij is ook een externe toets uitgevoerd. Vanaf die tijd hebben de grondexploitaties 2 scenario’s, een midden en een laag scenario. Het midden scenario heeft een gemiddeld risicoprofiel, daarbij is de kans op het optreden van een niet geraamd risico ongeveer 50/50. Het laag scenario heeft een laag risicoprofiel, daarbij zijn veel mogelijke risico's opgenomen in het resultaat en is de kans op het optreden van een niet geraamd risico dus laag. Inhoudelijk en financieel wordt er gestuurd op het midden scenario. Dat betekent dat er verantwoording wordt afgelegd op dit scenario en dat de begrotingen per grondexploitatie gebaseerd zijn op de doorrekening van dit scenario.

Onderstaand de specificatie van de reserves en voorzieningen.

De stand van de reserves en voorzieningen per 31 december 2023 is exclusief het nog te bestemmen resultaat van 2023.

In de toelichting op de balans geven we per reserve en voorziening inzicht in de omvang, doelstelling en mutaties.

Majeure projecten dragen vaak bij aan meerdere bestuurlijke programma’s uit de programmabegroting.
Deze projecten hebben in de regel een meerjarige termijn. Door de informatie per jaar gefragmenteerd op te nemen in de diverse programma’s ontstaat geen transparant meerjarig beeld van het betreffende majeure project dat meestal in deelprojecten wordt uitgevoerd.

Een paragraaf biedt bij uitstek de mogelijkheid dat transparante beeld op raadsniveau te verschaffen. In deze paragraaf brengen we per majeure project de informatie in beeld die relevant is voor de raad en waarop de raad ook invloed kan uitoefenen met het nemen van bestuurlijke besluiten. Duidelijk wordt dan ook op welke wijze de majeure projecten een aandeel hebben in de realisatie van de in de afzonderlijke programma’s beoogde maatschappelijke effecten.
In deze paragraaf zijn de volgende majeure projecten opgenomen:

• Scheldekwartier;
• Revitalisering gemeentelijk accommodatiebestand;
• Implementatie Omgevingswet.

Hieronder gaan we nader in op de stand van zaken van de afzonderlijke majeure projecten.

In de (primitieve) begroting 2023 zijn twee bezuinigingstaakstellingen opgenomen:

• Sportbeleid/accommodaties
• Organisatie - overhead
  

Voor de toelichting op de taakstelling sociaal domein, zie hoofdstuk 2.1.

Taakstelling sportbeleid/accommodaties
Als gevolg van het afstoten van accommodaties worden de bijbehorende exploitatielasten en  huuropbrengsten ten gunste van deze taakstelling gebracht.  De taakstelling over 2023 van € 501.000 op het sportbeleid/accommodaties is in 2023 niet gerealiseerd.  In de 2e bestuursrapportage 2023 hebben we het restant over 2023 van € 501.000 eenmalig afgeraamd.             

Taakstelling organisatie - overhead
De taakstelling op organisatie-overhead bedroeg per 1 januari 2023 € 236.000. In 2023 is hiervan € 65.000  gerealiseerd. In de 2e bestuursrapportage 2023 hebben we het restant over 2023 van € 171.000 afgeraamd ten laste van het personeelsbudget.        

Overzicht taakstelling:

De Wet open overheid (Woo) is op 1 mei 2022 in werking getreden ter vervanging van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Het grootste verschil tussen de Woo en de Wob is de verplichting om overheidsinformatie, op basis van 11 informatiecategorieën, actief openbaar te maken. Deze categorieën treden in verschillende fasen in werking bij Koninklijke Besluiten op nog nader te bepalen data. Wat betreft de passieve openbaarmaking (openbaarmaking op verzoek) is de Woo niet veel gewijzigd.

Bij de ontwikkeling in 2022 is van de verplichte digitale infrastructuur uitgegaan, waarbij de informatie centraal zou worden opgeslagen. Echter bleek dit onhaalbaar. Er is nu gekozen voor een eenvoudigere en snellere oplossing; een verwijsindex met een zoekfunctie. De verwijsindex (woo-index) verwijst naar documentcollecties die door gemeenten en andere overheden op internet zijn gepubliceerd. In 2023 heeft de gemeente Vlissingen zoveel als mogelijk verwezen naar de beschikbare informatie. Daarnaast heeft de gemeente Vlissingen zelf de mogelijkheden voor het publiceren van informatie vanuit de Woo onderzocht. Met de aansluiting op Djuma Open Info is hierin een geschikte omgeving aangeschaft. De komende periode gaan we de omgeving implementeren, testen en inrichten per informatiecategorie, waardoor bij een Koninklijk Besluit de publicatie direct mogelijk is.

Daarnaast hebben we medio 2023 een anonimiseringstool aangeschaft en in gebruik genomen. Onder anonimiseren verstaan we niet alleen het onleesbaar maken van persoonsgegevens. Ook gegevens die onder de andere uitzonderingsgronden van de Woo vallen. We gaan de anonimiseringstool niet alleen gebruiken voor de passieve openbaarmaking, maar voor alle te publiceren informatie. De tool is tevens geïmplementeerd in zaaksysteem Djuma, waardoor de hele keten van het ontstaan van informatie, tot de publicatie, zich in Djuma bevindt.

Sinds de inwerkingtreding van de wet, is het aantal Woo verzoeken voor het tweede jaar toegenomen. Waar in 2022, 40 (10 Wob- en 30 Woo-) verzoeken zijn gedaan, zijn deze aantallen in 2023 gestegen naar 48 Woo-verzoeken. We zien dat men om meer informatie vraagt dan we nu al publiceren. Dit betekent dat de Woo aandacht heeft onder belanghebbenden van Vlissingen en dat actief openbaar maken van informatie in een behoefte voorziet. De verwachting is dat steeds meer openbaar maken van informatie, danwel het verwijzen naar de gepubliceerde informatie, een bijdrage gaat leveren aan het verminderen van Woo-verzoeken in de gemeente.

Over 2023 zijn 9 van de 48 Woo-verzoeken te laat afgewikkeld, wat neerkomt op 19%. Redenen hiervoor zijn onder andere te vinden in de omvang en specificering van verzoeken.

Komend jaar streven wij voorbereid te zijn op het actief openbaar maken van de informatiecategorieën uit de Woo via het eigen publicatiekanaal. Zodra het Koninklijk Besluit wordt genomen, dan zal de gemeente Vlissingen direct de aangewezen categorieën actief publiceren. In de periode hiervoor gaan we dit per categorie uitvoerig testen, zodat de gemeente voldoende ervaring heeft met de werkzaamheden die hieruit voortvloeien.